Riketsjozy

Riketsjozy odkleszczowe wywoływane są przez bakterie należące do grupy gorączek plamistych (SFG, Spotted Fever Group) rodzaju Rickettsia. Infekcje te należą do najstarszych znanych chorób przenoszonych przez wektory. W ostatnim trzydziestoleciu nastąpił gwałtowny wzrost rozpoznawalności tego kompleksu chorobowego. Wiele znanych obecnie bakterii z rodzaju Rickettsia przez lata uznawane były za niepatogenne, a ponadto rozpoznanych zostało wiele nowych gatunków o nieznanej jeszcze patogeniczności. Również wiele riketsji, które przypisywane były jednemu gatunkowi kleszcza lub jednemu obszarowi geograficznemu obecnie identyfikowane są u wielu wektorów i w różnych rejonach świata. Istnieje kilka klasyfikacji bakterii z rodzaju Rickettsia, ale ta najpowszechniej stosowana dzieli je na 4 grupy: grupę gorączek plamistych (SFG group), typhus group (TG), grupę Rickettsia bellii i grupę Rickettsia canadensis.

Różnorodność riketsjoz

Na chwilę obecną znanych jest 26 patogennych gatunków wywołujących riketsjozy z czego większość została po raz pierwszy opisana w ostatnich 30 latach. Głównym wektorem riketsjoz są kleszcze należące do rodzaju Ixodes. Nowo odkryte riketsje zmieniły nasze rozumienie cech klinicznych i epidemiologii tych bakterii. Poza klasyczną triadą objawową, tj. gorączką, wysypką i bólem głowy wykazano, że riketjozy charakteryzują się specyficznymi cechami, w tym stopniem nasilenia i szybkości inokulacji.

Epidemiologia riketsjoz

W przeciwieństwie do na przykład Śródziemnomorskiej Gorączki Plamistej, u której opisuje się wystąpienie jednego strupa w miejscu ukłucia przez kleszcza, pacjenci z Afrykańska Gorączką Kleszczową posiadają kilka strupów. Zespół SENLAT charakteryzuje się natomiast wystąpieniem strupa na skórze głowy z jednoczesnym powiększeniem szyjnych węzłów chłonnych. W przypadku Gorączki Plamistej Gór Skalistych wysypka występuje na całym ciele w tym na skórze dłoni i podeszwach stóp. Wysypka może być plamisto-grudkowata tak jak w przypadku Gorączki Plamistej Gór Skalistych (RMSF), Śródziemnomorskiej Gorączki Plamistej czy wielu innych riketsjoz. Pęcherzykowa wysypka występuje w wielu przypadkach Afrykańskiej Gorączki Kleszczowej. Wysypka purpurowa obecna jest w ciężkich przypadkach. Odnotowuje się również riketsjozy, w których wysypka jest w ogóle nieobecna. Strup powstający w miejscu ukłucia przez kleszcza jest objawem charakterystycznym dla wielu SFG riketsjoz, ale może być zupełnie nieobecny jak w przypadku RMSF. Riketsjozy mogą mieć przebieg łagodny, ciężki, a nawet śmiertelny.

Większość odkrytych patogennych gatunków riketsji najpierw była identyfikowana w kleszczach. Dopiero po latach wiązano je z objawami chorobowymi u ludzi i zwierząt. Rickettsia parkeri została po raz pierwszy zidentyfikowana w 1937 roku w kleszczach Amblyomma maculatum u wybrzeży Zatoki Meksykańskiej, a pierwszą infekcję wywołaną tą riketsją opisano dopiero po prawie 70 latach. Rickettsia slovaca została po raz pierwszy wyizolowana w 1968 roku z kleszczy Dermacentor marginatus w ówczesnej Czechosłowacji, a pierwszy udokumentowany przypadek zakażenia ludzi został zgłoszony kilkanaście lat później. Biorąc pod uwagę trudności w przewidywaniu patogenności nowych gatunków riketsji, gatunki te należy uznać za potencjalnie patogenne dla ludzi.

Źródło:

1. Biggs H.M., Behravesh C.B., Bradley K.K., Dahlgren F.C., Drexler N.A. Dumler J.S., Folk S.M., Kato C.Y., Lash R.R., Levin M.L., Massung R.F., Nadelman R.B., Nicholson W.L. Paddock C.D., Pritt B.S., Traeger M.S. 2016. Diagnosis and Management of Tickborne Rickettsial Diseases. Rocky Mountain Spotted Fever and Other Spotted Fever Group Rickettsioses, Ehrlichioses and Anaplasmosis – United States. MMWR 13, 65, 2, 1-44;
2. Kernif T., Leulmi H., Raoult D., Parola P., 2016. Emerging Tick-Borne Bacterial Pathogens. Microbiol Spectr. 4, 3, 1-11;
3. Merhej V., Angelakis E., Socolovschi C., Raoult D., 2014. Genotyping, evolution and epidemiological findings of Rickettsia species. Infection, Genetics and Evolution, 25, 122-137;
4. Merhej V., Raoult D., 2011. Rickettsial evolution in the light of comparative genomics. Biol Rev Camb Philos Soc. 86, 2, 379-405;
5. Paddock C.D., Sumner J.W., Comer J.A., Zaki S.R., Goldsmith C.S., Goddard J., McLellan S.L., Tamminga C.L., Ohl C.A., 2004. Rickettsia parkeri, a newly recognized cause of spotted fever rickettsiosis in the United States. Clin. Infect. Dis. 38, 805–811;
6. Parola P. 2004. Tick-borne rickettsial diseases: emerging risks in Europe. Comparative Immunology Microbiology and Infectious Diseases. 27, 297-304;
7. Parola P., Paddock C.D., Socolovschi C., Labruna M.B., Mediannikov O. Kernif T., Abdad M.Y., Stenos J., Bitam I., Fournier P.E., Raoult D. 2013. Update on Tick-Borne Rickettsioses around the World: a Geographic Approach. Clinical Microbiology Reviews. 26, 4, 657-702;
8. Scola B., Raoult D. 1997. Laboratory diagnosis of Rickettsioses: current approaches to diagnosis of old and new rickettsial diseases. Journal of Clinical Microbiology. 35, 11, 271-2727.