Babeszjoza
Babeszjoza nazywana również piroplazmozą wywoływana jest przez pierwotniaki z rodzaju Babesia, zaliczane do typu Apicomplexa, rzędu Piroplasmida, rodziny Babesiidae. Rodzaj Babesia liczy około 110 gatunków patogennych dla wielu zwierząt kręgowych, w tym również człowieka. Czynnikiem etiologicznym ludzkiej babeszjozy są zasadniczo dwa gatunki: B. microti i B. divergens. Gatunki należące do rodzaju Babesia pasożytują wyłącznie w erytrocytach swoich żywicieli. Wyjątek stanowi natomiast B. microti, którego początkowa faza cyklu rozwojowego może przebiegać również w limfocytach i makrofagach.
Babeszjoza u ludzi
Po okresie inkubacji pasożytów, trwającym od 1 do 6 tygodni, pojawiają się pierwsze niespecyficzne objawy takie jak gorączka, dreszcze, bóle głowy, bóle mięśniowe, ogólne wyczerpanie, nudności oraz utrata masy ciała i obfite pocenie. Ponadto obserwuje się powiększenie wątroby i śledziony, niedokrwistość hemolityczną oraz powikłania ze strony układu moczowego czy mięśnia sercowego. Babeszjozę obserwuje się częściej u ludzi starszych, pacjentów z niedoborami immunologicznymi i chorych na AIDS. Większość przypadków pozostaje jednak utajona i niezdiagnozowana, szczególnie u ludzi z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym, dlatego stanowią oni szczególne zagrożenie jako dawcy krwi. Zarażenie pierwotniakami B. divergens mają przeważnie ciężki przebieg, który wymaga hospitalizacji zakażonych osób. W przypadku zarażenia B. microti objawy kliniczne mogą wahać się od postaci łagodnych do ciężkich, jednak pacjenci szybciej wracają do zdrowia, a ilość zejść śmiertelnych jest niższa niż w przypadku zarażenia B. divergens.
B. microti występuje głównie w Ameryce Północnej i jest odpowiedzialny za większość przypadków chorobowych. Głównym czynnikiem chorobowym w Europie jest natomiast B. divergens, chociaż badania ostatnich lat wskazują na występowanie B. microti również w Europie. Wspólnymi wektorami dla obu tych gatunków jest kleszcz pospolity Ixodes ricinus, a w Ameryce Północnej I. scapularis oraz I. pacificus. Rezerwuarem B. microti są przede wszystkim gryzonie, natomiast dla B. divergens rezerwuarem jest bydło rogate.
Babeszjoza u psów
Głównym czynnikiem etiologicznym wywołującym psią babeszjozę jest zbiorczy gatunek B. canis, w skład którego wchodzą: B. canis canis, B. canis rossi oraz B. canis vogeli. Kleszcze będące żywicielem ostatecznym tych pierwotniaków podczas żerowania zakażają żywiciela pośredniego, jakim jest pies. Wektorami tych patogenów są: dla B. canis canis – Dermacentor reticulatus, dla B. canis rossi – Heamophilus leachi, a dla B. canis vogeli – Rhipicephalus sanguineus. Patogennym dla psów jest również B. gibsoni.
Pierwotniaki z rodzaju Babesia wnikając do organizmu zwierzęcia namnażają się wewnątrz erytrocytów. Następnie w wyniku parazytemii dochodzi do zewnątrznaczyniowej i wewnątrznaczyniowej hemolizy o podłożu autoimmunologicznym. Czas inkubacji babeszjozy u psów wynosi od 4-7 dni do 2-3 tygodni. Pierwszymi objawami występującymi podczas zakażenia są: gorączka, brak apetytu oraz apatia. Podczas dalszego przebiegu choroby mogą wystąpić: bilirubinuria, proteinuria, polichromazja, anemia, splenomegalia i hepatomegalia, żółtaczka, wymioty, biegunka oraz zmiana zabarwienia moczu. W ciężkich przypadkach i przy dłuższym okresie trwania choroby może dochodzić także do uszkodzenia nerek i wątroby oraz powikłań w postaci zespołu niewydolności oddechowej (ARDS), obrzęku płuc, niewydolności krążenia, zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, wodobrzusza, a także zaburzeń ze strony układu nerwowego i narządu wzroku. W rzadkich przypadkach choroba prowadzi do śmierci zakażonego osobnika. Najłagodniejszą postać babeszjozy, często bezobjawową wywołuje B. canis vogeli, najcięższą natomiast B. canis rossi, która często pomimo leczenia kończy się śmiercią. Babeszjozę o pośrednim nasileniu wywołuje B. canis canis.
Zarażenia piroplazmami z gatunku B. canis wśród zwierząt odnotowywano na terenach południowej Europy, Ameryki Północnej, Afryki oraz Azji (na Okinawie), natomiast zakażenia B. gibsoni stwierdzano na terenie Afryki, Azji, Ameryki, Australii oraz Europy, jednak w Europie wyłącznie jako zawleczenie.
Źródło:
- Abramowicz B., Milczak A. 2007. Obraz kliniczny babeszjozy psów w ocenie własnej. Medycyna Weterynaryjna,.16, 124, 53-57;
- Homer M.J., Aguilar-Delfin I., Telford S.R., Krause P.J., Persing D.H. 2000. Babesiosis. Clinical Microbiology Reviews. 13, 3, 451-469;
- Siński E., Welc-Falęciak R. 2008. Babesia spp. w Polsce: identyfikacja i epidemiologiczne znaczenie. Postępy Mikrobiologii. 47, 3, 299-305;
- Skotarczak B. 2007. Babeszjoza człowieka i psa domowego; etiologia, chorobotwórczość, diagnostyka. Wiadomości Parazytologiczne. 53, 4, 271-280;
- Skotarczak B., Cichocka A. 2001. PCR detection of Babesia microti and Babesia divergens in ticks. Journal of Protozoology Res. 11, 26-31;
- Skotarczak B., Sawczuk M. 2003. Występowanie Babesia microtii w kleszczach Ixodes ricinus na wybranych terenach Pomorza Zachodniego. Wiadomości Parazytologiczne. 49, 3, 273-280;
- Zygner W., Wiśniewski M. 2006. Choroby przenoszone przez kleszcze zagrażające psom w Polsce”. Wiadomości Parazytologiczne. 52, 2, 85-92.
